KAZAK EDEBİYATIMIZDA “ADAM” KONULU DEYİMLERİMİZ
Geçen yazımda paylaştığım Türk dünyasında kullanılan ortak deyimlerimizden “baş-bas” ve “ayak” kelimelerinden oluşan deyimleri dikkatinize sunmuştum. Bu yazımda da yine Türk Dilinde kullandığımız “adam” kelimesiyle oluşan ve dilimize yerleşmiş deyimlere dikkatinizi çekmek istedim.
Kazak Türkçesi’nde yoğun olarak kullanılan bu deyimlerin bazıları Türkiye Türkçesi’nde de göze çarpmaktadır. Bu da zengin bir dil yapısına sahip olduğumuz gerçeğini yansıtıyor olsa gerek.
ADAM AYTKISIZ, ADAM AYTIP BOLMAS (BOLMAYTIN): Konuşmakla ikna olmayan adam.
ADAM ATA, ADAM ATA-XAVA ANA: Adem Peygamber ve Hava Ana.
ADAM (ADAMZAT) ATAVLI: Dünya yüzündeki insanlık
ADAM AVLADI: İnsana hainlik yapmak, aldatmak, aldatarak insanın malını ve canını almak.
ADAM BALASI: İnsanoğlu, insan evladı.
ADAM BOLDI, ADAM KATARINA KOSTI: Halk (millet) içine birey olarak girmek.
ADAM BOLMAYDI: Hastalığı çaresiz olanlar için kullanılan bir deyim.
ADAM BUYRUKTAN KALMAYDI (EJELDEN EŞKİM KALMAYDI: Allah’ın yazgısından hiç kimse kurtulamaz.
ADAMDAN SANAMADI (ESEPTEMEDİ), ADAM KURLI KÖRMEDİ: Adam yerine konulmadı, adam sayılmadı.
ADAM JILKI MİNEZDİ: Değişken insan, yükselip alçalan kişi, dalgalı karakter.
ADAMNAN ASKAN: Herkesten üstün özellikte olanlar için kullanılan bir deyim. (Hepsinden güzel kız)
ADAMNIN ALASI İŞİNDE: İnsanın karakteri içinde, görünmez. İçten pazarlıklı.
ADAMNIN BASI ALLANIN TOBI: Hiç kimse geleceğini bilemez. Alın yazgısı önüne geçemez.
ADAM ÖTPES, ADAM AYAĞI BASMAĞAN: İnsan ayağı basılmadık yer anlamında, (kuş uçmaz, kervan geçmez yer.)
ADAM SAVDI: Birisini kandırdı, aldattı manasında.
ADAM SİYRAK: küfür hakaret anlamında, insanı hayvana benzetmek
ADAMŞILIK ARIN SATTI: İnsanlık anlayışını kaybetti. Arını, namusunu kaybetti.