"Kars Demoktratik Cumhuriyeti" kurucusu, milli mucadele halk kahramanı Dr Esat Oktay´ın tarihi evi viraneye döndü.
1919 yılında kurulan ve tarihte ilk Türk Cumhuryeti olarak bilinen, "Canub-i Gabri Kars Kafkas Cumhuriyeti" (Kars Demoktratik Cumhuriyeti) kurucularından olan Çıldır Güvenocak köyünden (Zinzal) Abdullah ağanın oğlu Dr. Esat Oktay´ın doğup büyüdüğü tarihi evin virane hali, Dr Esat Oktay´a, saygısızlık, milli mucadele tarihine yapılmış çok büyük bir ayıbı gözler önüne serdi.
Onlar bizleri canları pahasına korudu, Cumhuriyet kurdu, bizler onların dört duvarlı evini koruyamadık.
13 Nisan 1919´da İngilizler hile ile Kars´ta Milli Şura Cenupu Garbi Kafkas Hükümeti Parlamentosu´nu basıp mümessillerini Malta´ya sürerken 18 gün yaşayan Kukla ve Karma Kars Şurasında Ermenilere alet olmak istemeyen Çıldır´ın Zinzal (şimdi Güvenocak) köylü Hacıoğlu Doktor Esat Oktay Bey 30 Nisan 1919´da savaşarak Çıldır´a geldi. Geçici Kars Hükümeti´nde Parlamento Başkanı ve teşkilatçı, yiğit bir aydın sayılan Doktor Esat Oktay, 1919 Mayıs başlarında yeniden Çıldır Milli Şurasını düzene koydu; Purutlu Kamil Vural Ağa´nın başkanlığında, Koravelli (şimdi Sazlısu) Kamil Erdoğan Ağa, Zığarıstavlı (şimdi Öncül köyü) Deliağa Bingöl, Pekreşen (şimdi Gülyüzlü) köylü Ağadede, Sukhara (şimdi Yakınsu) köylü Molla Nebi ve Kasımoğlu Hasan Ağa ile Doktor Esat´tan kurulan 7 kişilik Merkez Heyeti yine Çıldır´ın idaresini eline aldı. Zarşat, Ardahan ve Ahılkelek üzerinden baskın yapan Ermenilere karşı Çıldır Milislerini sevk ve idare ettiler.
En çok, cephane azlığından bunaldılar.
1919 Mayısından 1921 Şubatındaki Çıldır´ın Son Kurtuluşuna değin Çıldır Milli Şurası kolu çalıştı. Ardahan´dan Zurzuna´ya gelen Ermenilerin Çıldır Kaymakamını Mayıs başlarında geri çeviren Milli Heyet, ordumuzdan kalan ve 1915´te Ruslara tutsak düşmüşken 1917´de Gediksatılmış gibi köy kamplarından kurtarılmış bulunan 45 Mehmetçiği, gönüllü Milislerimizin talim ve terbiyesi ile birik kumandasına tayin etti. Zarşat cephesinde Taşbaşı´nda Ermenilerle çok vuruştular.
10 ay süren Zurzuna´daki Gürcü işgali tesirsiz ve köylere dokunamaz halde geçti. İki Kamil Ağa ile CANBAZLI İLYAS AĞA bunalınca Oltu´ya gidip 1919 yazında Narman´daki Eyüplü Halit Bey (Paşa) ile teması sağladılar, cephane aldılar. Doktor Esat Bey de Bakü´ye kaçmak zorunda kaldı. 1919 güzünde Halit Bey´den belge ve şifreler alarak Çıldır´a dönen kahramanlar 30 Ekim 1920´de Kars kurtulduktan beş gün sonra 9. Tümen Kumandanı Deli Halit Bey´in gönderdiği irtibat zabiti Yüzbaşı İhsan Nuri´nin getirdiği mektup üzerine Çıldır´dan, resmi Gürcü işgaline rağmen, 600 Gönüllü Milis yazarak Taşköprü köyünde topladılar. Burada İhsan Nuri Bey´in tertibi ile, iki taburlu bir Çıldır Gönüllü Alayı kuruldu.
I. Tabura Purutlu Kamil Ağa´nın oğlu Paşa Bey (VURAL), 2. Tabur´a da Calalı Ali oğlu Kasım Ağa kumandan oldu.
İki Kamil Ağa da baş uçlarında atlı olarak Gümrü´ye ve oradan da Cacur´a giderek ordu birliklerimizin yanında Ermenilerle savaştılar.
Deli Halit Bey Aralık 1920´de Yunan Cephesine tayin edilince Çıldır Alayı da izinle cepheden ayrılıp, evlerine dağıldı. Gürcüler ve Ermeni çeteleri birdaha bunlara dokunamadı.
