Kars Arpaçay Doğruyol Köyünde yaşayan Çantaş Uzunçayır, rekor düzeyde beslenmiş olduğu 800 Kazı Çıldır Gölü´ne getirdi.
Çıldır Gölü kıyısında tarla ve çayırların biçiminin ardından göle inen Kaz sürüsü gölle ilk kez buluştu.
Kars kazı diye adlandırdığımız yerli yani köy kazlarımız , bu kaz ırkı diğer ırklar Türkiye´ye girene dek tabiri doğru ise kendi krallıklarını kurmuşlardı. Üretimi az olduğu için değeri fazla idi. Tabi değerinin fazla olmasının tek sebebi bu değil.
Kars kazı Türkiye de ki Et kalitesi yönünden A+ sınıfta olan tek ırk diyebiliriz , et rengi et sertliği , cüssesine göre bağladığı iç yağ oranı onu bu sınıfta birinci sırada tutmaktadır. Fakat tüm bunlara ramen ticari sayılan ırklar kategorsine girmez , sebebi ise yıllık 10- 15 civarı olan yumurta sayısıdır.
Bu rakamlarda ki üretim ile , ticari üretim nerede ise imkansız gibi bir durumdur. Kars kazı kendi kendine gurk (kuluçkaya yatabilme) özelliğine sahip bir ırktır. Yumurta kabuğu sertliği diğer ırklara göre dağa sert Yumurtada civciv gelişimide gayet güçtür , bu sebep ile de üretimi de zor bir ırk sayılabilir.
Genel olarak 9 ayda erişkinliğe ererler. bu süreden önce kesilen kars kazlarında gerekli olan et sertliği olmadığı için tatmin edici lezzetten uzak kalır. Fakat tüm bunlara ramen bu ırkın canlı ağırlık 3- 4.5 kilogram olan cüssesi , Türkiye şartlarında karkasta terciğ edilen ağırlıklardır. Karkasta %30 civarlarında kayıp yaşanır. sürü uyumları gayet güzeldir ve anaç yönleri çok baskındır , bir adet Kars kazına koca bir kaz civcivi sürüsünü emanet etsenizde onunla gayet başarılı bir şekilde ilgilenir.
Kars kazı kendi kendine gurk (kuluçkaya yatabilme) özelliğine sahip bir ırktır. Yumurta kabuğu sertliği diğer ırklara göre dağa sert Yumurtada civciv gelişimide gayet güçtür , bu sebep ile de üretimi de zor bir ırk sayılabilir.
Genel olarak 9 ayda erişkinliğe ererler. bu süreden önce kesilen kars kazlarında gerekli olan et sertliği olmadığı için tatmin edici lezzetten uzak kalır. Fakat tüm bunlara ramen bu ırkın canlı ağırlık 3- 4.5 kilogram olan cüssesi , Türkiye şartlarında karkasta terciğ edilen ağırlıklardır. Karkasta %30 civarlarında kayıp yaşanır. sürü uyumları gayet güzeldir ve anaç yönleri çok baskındır , bir adet Kars kazına koca bir kaz civcivi sürüsünü emanet etsenizde onunla gayet başarılı bir şekilde ilgilenir. Yazı ile eleştirel yada katkı anlamında yazacaklarınız var ise yazının hemen altına yorum bölümüne yazabilirsiniz.
Kars Kazı neden meşhurdur?
Kars Arpaçay Doğruyol Köyünde bir zamanlar hayvan tüccarlığı yapan Cantaş Uzunçayır bölgede bir rekora imza atarak 800 kazı bir arada besliyor.
Kaz yetiştirmek meşakkatli bir iş olsada büyük keyif alarak bu işi yaptığını söyleyen Uzunçayır; "Kars Kazının meşhur oluş sebepleri çoktur.
Birincisi bu işin ticaretini ilk olarak Karslıların yapmaya başlamalarıdır. Bu da bir nevi reklam oldu. Bunu diğer kaz yetiştiren şehirler daha ucuz fiyatlarla takip etse de yüksek fiyatlı olan Kars Kazının yanında rekabette kaybetmişlerdir. Bu rekabette kaybetmelerinde belli başlı kriterler etkili olmuştur.
Familya adı Anserinae olan kazlar dünyanın her yerinde yaşamakta olup, yabani kazlar ve evcil kazlar gibi çeşitleri de mevcuttur. Türkiye´de daha çok Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinde yetiştirilen kazlar, Türkiye iç piyasasına ve Avrupa´ya satılmaktadır. Ayrıca kaz tüyü gibi ürünler de ekonomiye kazandırılmaktadır. Böylece kaz yetiştiriciliği sayesinde birçok aile geçimini sağlamakta ve istihdam olmaktadır.
Türkiye´deki her bölgenin kazlarının lezzetleri yaşadıkları yörelere ve bulunduğu bölgelerinin özellik ve kaynaklarına göre değişiklik kazanmış ve tabakta birbirinden çok farklı yemeklere dönüşmüştür.
Örnek vermek gerekirse Kars, Ardahan dışında ki kaz çok yağlıdır ve sağlık sorunları olan insanlara ağır gelebilirken Kars kazıneredeyse bir tavuk kadar yağa sahiptir. Üstelik bu yağın iyi kolesterolü arttırdığı düşünülmektedir. Öyle ki doğuda Kars kazı yağı kışlık yağ olarak kullanılmakta ve satılmaktadır. Bu sebeplerden dolayı Kars kazının lezzeti daha fazladır. İyi beslenmiş Kars kazının yağı, doğada serbestçe dolaşan tavuklarla neredeyse aynı. Kaz eti özellikle soğuk havalarda, tuzlanıp, kurutulup saklanır ve aileler kış boyunca et ihtiyacını karşılar.
Kars Kazı, Ardahan Kazı, Muş Kazı, Ağrı Kazı gibi kazlar rakımı yüksek yerlerde yetiştirilen kazlardır. Tamamen doğal beslenmiş oldukları için ve kar ayazını yedikleri için de ayrıca lezzetlenmektedir. Kars, Ardahan, Muş, Ağrı gibi şehirlerde yoğun olarak hayvancılık yapılıyor. Gezen tavukların yumurtası nasıl kıymetli ise buralarda da büyükbaş ve küçükbaş hayvan etleri, özgür gezen hayvan eti olmaları nedeniyle kıymetlidir. En önemli sebeplerden biri, bu şehirlerdeki kazlar, endüstriyel amaç güdülmeden, çiftlik dışında, tamamen doğal şekillerde yetiştirildikleri ve gezebildikleri için lezzetli ve kıymetlidir. Bu şehirlerde bitki örtüsü çok zengin olduğu için kaz eti.
Suat İncedere -Çıldır
